Verbetert het kauwen van kauwgum je concentratie?

25 maart 2013 Blogs

De afgelopen tijd werd op veel basisscholen in Nederland de CITO-toets afgenomen. Omdat het voor toelating op de gewenste middelbare school erg belangrijk is om voor deze toets een goede score te halen gaan ouders en kinderen steeds vaker op zoek naar methoden om nog beter te kunnen presteren. Een grappige recente trend op basisscholen is bijvoorbeeld het toestaan van kauwgom tijdens het maken van de toets, omdat wordt aangenomen dat het kauwen helpt om de concentratie te vergroten. Maar is het wel zo dat kauwgom de concentratie verbetert? En hoe werkt dit dan precies in het brein?

Volgens Wrigleys (een grote kauwgomfabrikant uit de Verenigde Staten) werd tijdens de eerste wereldoorloog al kauwgom gekauwd door de militairen om hun concentratie te verhogen en stress te verlagen [1]. Uit (onafhankelijk) onderzoek is inderdaad gebleken dat het kauwen van kauwgom een positief effect kan hebben op alertheid en aandacht [2,3]. Er lijkt bovendien een effect te zijn op de prestaties van het werkgeheugen (zie vraag van de week 8 voor uitleg over het werkgeheugen) [3].

Toch is er geen simpele relatie tussen het kauwen van kauwgom en de prestaties van het brein. Verschillende wetenschappelijke studies vinden verschillende effecten van het kauwen op prestaties in psychologische testen. Soms wordt zelfs gemeld dat kauwen juist leidt tot een vermindering van alertheid en flexibiliteit in het denken [4]. Bij kinderen met ADHD, die meer moeite hebben met het vasthouden van hun aandacht, leidt het kauwen zelfs tot sterk verminderde prestaties [5]. Mede hierdoor wordt nu gedacht dat langduring kauwen de aandacht af zou kunnen leiden van de taak waar iemand mee bezig is [6].

Om dit verder te onderzoeken werd een groep proefpersonen gevraagd om de kauwgom na vijf minuten weer uit te spugen, terwijl een andere groep de kauwgom bleef kauwen tijdens de psychologische testen. En wat bleek nu? Kauwgom kauwen voordat je aan een taak begint heeft positieve effecten op het werkgeheugen en de aandacht. Dit effect duurt tot wel dertig minuten na het uitspuwen van de gom. Wordt de kauwgom echter door de test heen gekauwd, dan worden er geen bijzondere effecten meer gevonden [6].

Hoe werkt de mentale boost die kauwgum geeft in het brein? Dit is nog niet helemaal duidelijk, maar het kauwen is in elk geval geassocieerd met een verhoogde hartslag en bloeddruk [2]. Ook zorgt het kauwen voor een verhoogde doorbloeding van de delen van de hersenen die mondbeweging sturen, maar ook in gebieden die te maken hebben met geheugen en aandacht, zoals de prefrontale cortex (zie vraag van de week 2). Het zou kunnen dat kauwen ervoor zorgt voor betere toevoer van suikers door het bloed naar de hersengebieden die deze nodig hebben als brandstof [9]. Bovendien houdt de verhoogde alertheid die in veel studies gemeten wordt verband met de prikkeling en opwinding die het kauwen veroorzaakt. Sommige studies vinden zelfs activatie van het stress systeem (zie column over stress) en meten verhoogde cortisolwaarden bij kauwende proefpersonen [2,7], maar andere studies ontkrachten deze verklaring juist weer [8].

Voorlopig blijft het dus nog een vraag of kauwen van kauwgom echt leidt tot verhoogde prestaties tijdens een lange toets zoals de CITO. Als alleen kort kauwen voor een toets effecten heeft op de concentratie dan zou het wel eens schadelijk kunnen zijn om lang door de kauwen. Een aspect dat echter nog relatief onderbelicht is gebleven in de meeste studies is het placebo-effect dat het kauwen zou kunnen uitoefenen. Hiermee zou onder andere de zenuwachtigheid die veel kinderen hebben voor de toets kunnen worden vermindert. Ook zou het placebo effect een deel van de verschillende uitkomsten in verschillende onderzoeken kunnen verklaren. Misschien kan het dus toch geen kwaad om kauwgom te kauwen tijdens een moeilijke taak. Let er dan natuurlijk wel op dat het suikervrije kauwgom is!

Bronnen

[1] Wrigley.com [LINK]
[2] Smith A. Effects of chewing gum on cognitive function, mood and physiology in stressed and non-stressed volunteers. Nutritional neuroscience, volume 13, issue 1, 2010. [Pubmed]
[3] Wilkinson L. et al. Chewing gum selectively improves aspects of memory in healthy volunteers. Appetite, volume 38, issue 3, 2002. [Pubmed]
[4] Tucha O. et al. Chewing gum differentially affects aspects of attention in healthy subjects. Appetite, volume 43, issue 3, 2004. [Pubmed]
[5] Tucha O. et al. Detrimental effects of gum chewing on vigilance in children with attention deficit hyperactivity disorder. Appetite, volume 55, 2010. [Pubmed]
[6] Onyper S.V. et al. Cognitive advantages of chewing gum. Now you see them, now you don’t. Appetite, volume 57, 2011. [Pubmed]
[7] Scholey A. et al. Chewing gum alleviates negative mood and reduces cortisol during acute laboratory psychological stress. Physiology & behavior, volume 97, issue 3-4, 2012. [Pubmed]
[8] Johnson A.J. et al. Chewing gum moderates multi-task induced shifts in stress, mood, and alertness. A re-examination. Appetite, volume 56, issue 2, 2011. [Pubmed]
[9] Hirano Y. et al. Effects of chewing on cognitive processing speed. Brain and cognition, volume 81, issue 3, 2013 [Pubmed]