Hoe verloopt de hersenontwikkeling van een puber?
8 januari 2013 Blogs
Tijdens de geboorte zijn bijna alle hersencellen die je als volwassene zult hebben al aanwezig. De ontwikkeling van deze honderd miljard neuronen is dan echter nog lang niet klaar [1]. De belangrijkste verbindingen tussen de zenuwcellen komen tot stand in de eerste kinderjaren en vormen de basis voor de eerste stapjes, de eerste woorden en het besef van hoe de wereld in elkaar steekt.
Een cruciale periode voor de ontwikkeling van de hersenen is de pubertijd. Tijdens deze periode vinden er belangrijke veranderingen plaats die verantwoordelijk zijn voor het rijpen van de hersenen. Zo wordt het puberbrein steeds beter in abstract denken, controle over emoties en doelgericht gedrag [2]. Deze ontwikkeling gaat samen met het snoeien van overbodige verbindingen tussen zenuwcellen. Daardoor gaan de hersenen steeds efficiënter werken wordt de relatieve hoeveelheid grijze stof kleiner [3]. Daarnaast worden tijdens en na de pubertijd de laatste isolatielaagjes van myeline rondom zenuwcellen aangelegd [2]. Dankzij deze vetachtige kussentjes rond de zenuwuitlopers van de neuronen verloopt de elektrische signaalgeleiding binnen neuronen steeds sneller en efficiënter. Deze witte myelinekussentjes geven ook de ‘witte stof’ van de vezelbanen in de hersenen haar bekende naam. Naast de relatieve vermindering van de hoeveelheid grijze stof, wordt dus een sterke stijging van de relatieve hoeveelheid witte stof gezien [4].
Ook vinden er onder invloed van het mannelijke hormoon testosteron, en het vrouwelijke hormoon oestrogeen, geslachtsspecifieke ontwikkelingen in de hersenen plaats. Verhoogde spiegels van deze hormonen zijn bijvoorbeeld in verband gebracht met de manier waarop emotionele hersenprocessen zich ontwikkelen [2]. Deze verschillen zijn goed te zien in de hypothalamus, waar sommige structuren groter zijn bij mannen dan bij vrouwen. Ook wordt de snelle ontwikkeling van hersengebieden die belangrijk zijn voor emotie in verband gebracht met een verhoging van risicovol gedrag en impulsiviteit bij pubers.
In de hersenschors maakt vooral de prefrontale cortex tijdens de pubertijd een grote ontwikkeling door. Dit hersengebied is betrokken bij het reguleren van emoties, het plannen op de lange termijn en het onthouden van informatie voor korte tijd. Daarnaast is de prefrontale cortex belangrijk voor het maken van de beste keuze onder speciale of nieuwe omstandigheden. We noemen dit ook wel cognitieve flexibiliteit [4]. Veel mensen denken dat de onrijpe cortex bij pubers zorgt voor meer impulsiviteit en risicovol gedrag. Uit recent onderzoek van de universiteit in Leiden blijkt echter dat dit nauwelijks kan worden gesteund door wetenschappelijk onderzoek [5]. Volgens de onderzoekers nemen pubers even goede beslissingen nemen als volwassenen. Wel worden pubers meer beïnvloed door hun omgeving. Het feit dat ze ondanks dat goede beslissingen nemen, duidt juist op grotere cognitieve flexibiliteit dan meestal wordt aangenomen.
[1] R. S. Nowakowski. Stable neuron numbers from cradle to grave. PNAS, volume 103, issue 33, 2006 [Pubmed]
[2] J.S. Peper et al. Sex steroids and brain structure in pubertal boys and girls: a mini-review of neuroimaging studies. Neuroscience, volume 191, 2011. [Pubmed]
[3] S. Groeschel et al. Developmental changes in cerebral grey and white matter volume from infancy to adulthood. Int J Devl Neuroscience, volume 28, 2010. [Pubmed]
[4] E.A. Crone et al. Understanding adolescence as a period of social-affective engagement and goal flexibility. Nat Rev Neuroscience, volume 13, 2012 [Pubmed]
[5] http://www.libc-leiden.nl/news/news/item/84-onderzoek-eveline-crone-geeft-nieuwe-inzichten-in-puberbrein