Personen met een psychische aandoening zijn levensgevaarlijk; bangmakerij of harde werkelijkheid?
19 maart 2020 Actueel, BiB Public
Deze week (16 t/m 22 maart) is Brain Awareness Week. Er vinden deze week echter vanwege COVID-19 geen evenementen plaats. Wij verrassen u daarom graag deze week elke dag met een nieuw artikel over het thema ‘mythes over het brein‘. Vandaag deel 4: personen met een psychische aandoening zijn levensgevaarlijk; bangmakerij of harde werkelijkheid?
Door: Wendelien Bergmans
Maniae was een groep geesten uit de Griekse mythologie. Deze groep geesten was volgens de oude Grieken verbonden met waanzin en krankzinnigheid. Wanneer de Maniae achter een persoon aan gingen, dan was deze persoon buiten zinnen. Sinds de oude Grieken hebben we veel geleerd en heeft de wetenschap ons beeld over psychische problemen veranderd. Er wordt al honderden jaren onderzoek gedaan naar psychische problemen en tegenwoordig hebben we een handboek (DSM 5) waarin psychische aandoeningen en de bijbehorende symptomen staan beschreven. Ondanks al die vergaarde kennis zijn er nog menig misvattingen rondom psychische stoornissen.
Mensen met een psychische aandoening zijn (niet) gevaarlijk?
Vaak heerst het idee dat iemand die worstelt met een psychische stoornis niet goed kan functioneren in de maatschappij. Bijvoorbeeld dat personen met een ernstige psychische aandoening, zoals een psychotische stoornis of een persoonlijkheidsstoornis, gewelddadig en gevaarlijk zijn. Het is begrijpelijk waar dit idee vandaan komt. Er is een scala aan films en tv-series waarin de criminele hoofdpersoon een psychische stoornis heeft. Maar in feite wordt maar een klein percentage van de geweldsmisdrijven gepleegd door mensen met een psychische aandoening (1, 2). Dat betekent dat het merendeel van deze misdrijven helemaal niet wordt gepleegd door iemand die psychisch beperkt is. Ook studies die kijken naar het risico van gewelddadigheid bij mensen met een psychische aandoening laten zien dat hier geen sterk verband is. Het blijkt dat in de gevallen waar wel een verhoogd risico op geweld is, factoren zoals drugsmisbruik en verslaving een cruciale rol in spelen (2, 3). Er is dus geen reden om aan te nemen dat iemand met een ernstig psychisch probleem per definitie ook gevaarlijk is.
Het sociale kompas van een sociopaat
Een andere onbegrepen groep in de maatschappij zijn sociopaten; die worden vaak als kwaadaardig gezien. Dat is niet helemaal waar (4). Sociopaten vallen binnen de groep antisociale persoonlijkheidsstoornissen, wat herkenbaar is aan o.a.: impulsiviteit en onberekenbaarheid, moeite om zich te binden, zijn vaak werkloos en worden snel boos. Sociopaten zitten aan de extremere kant binnen de groep met zware psychische problemen. Het morele kompas van een sociopaat is zó anders, waardoor een sociopaat zich vaak oneerlijk en minder empathisch opstelt, maar dat betekent nog niet dat deze persoon erop uit is om een ander kwaad te doen. Daarmee zijn ook niet alle sociopaten criminelen (5). Ze kunnen een baan hebben, vrienden en zich (op hun eigen manier) hechten aan anderen (6).
Een baby heeft geen psychische aandoening
Verder bestaan er over het ontstaan van psychische stoornissen nog misvattingen. Word je er mee geboren? Of komt het door een slechte opvoeding? Helaas is dit niet zo simpel gesteld. Hoe het exact zit, daar zijn wetenschappers nog niet over uit. Over het algemeen wordt gedacht dat het een samenkomst is van meerdere factoren. Zo kan een traumatische ervaring zorgen voor psychotisch of depressief gedrag (7), maar het lijkt er vooral op dat genetische aanleg een rol speelt (8).
Al met al omvat het begrip psychische stoornissen een heel breed scala aan beperkingen. Sommige klein, sommige tijdelijk en sommige nog onbegrepen. De ene psychische stoornis is de andere niet en zelfs wanneer het een bepaalde psychische stoornis betreft zijn de exacte klachten en beperkingen erg persoonsgebonden. Het belangrijkste is om te onthouden dat het voor iedereen anders is; het negatieve beangstigende beeld dat vaak geschetst wordt, is gebaseerd op uitzonderlijke gevallen en gebeurtenissen. Het is eerder uitzondering, dan regel.
Bronnen
(1) Fact vs myth: mental illness & violence. (2017, February 9). Retrieved March 10, 2020, from https://www.sane.org/information-stories/facts-and-guides/fvm-mental-illness-and-violence
(2) Arkowitz, H. (2011, July 1). Deranged and Dangerous: When Do the Emotionally Disturbed Resort to Violence? Retrieved March 10, 2020, from https://www.scientificamerican.com/article/deranged-and-dangerous/
(3) Rueve, M. E., & Welton, R. S. (2008). Violence and mental illness. Psychiatry (Edgmont), 5(5), 34–48.
(4) Amerom, M. van. (2015, April 9). Psychopaat of sociopaat? Retrieved March 10, 2020, from https://www.nemokennislink.nl/publicaties/psychopaat-of-sociopaat/?search_page=true
(5) Dodgson, L. (2016, December 20). Sociopaths are hiding in plain sight – so we asked one how he does it. Retrieved March 10, 2020, from https://www.businessinsider.nl/sociopaths-often-choose-to-live-normal-life-2016-12?international=true&r=US
(6) The Differences Between Psychopaths and Sociopaths. (2018, January 9). Retrieved March 10, 2020, from https://www.psychologytoday.com/us/blog/wicked-deeds/201801/the-differences-between-psychopaths-and-sociopaths
(7) Fact vs myth: mental illness basics. (2017, February 9). Retrieved March 10, 2020, from https://www.sane.org/information-stories/facts-and-guides/fvm-mental-illness-basics
(8) Jong, S. de. (2013, April 5). Psychische stoornissen. Retrieved March 10, 2020, from https://ww
Over de auteur
Wendelien Bergmans begon haar studie psychobiologie aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens haar bachelor werd haar interesse voor de hersenwetenschappen, voornamelijk richting de neuropathologie en onderzoek op micro- en moleculair level. Hierna studeerde ze verder met de master neurobiologie waar in haar onderzoeksprojecten altijd een immunologisch aspect te vinden was. Wendelien gelooft in het belang van het communiceren van wetenschap naar iedereen in de maatschappij.